Hanija je jedan od najlepših gradova na Kritu, ostrvu koje je poznato po svojoj bogatoj istoriji, kulturi i prirodi. Hanija je bila glavni grad Krita do 1971. godine, kada je tu ulogu preuzeo Iraklion. Danas je Hanija, Krit, Grčka drugi po veličini grad na ostrvu, sa oko 100.000 stanovnika.
Hanija ima mnogo toga da ponudi posetiocima, od prelepih plaža i zanimljivih muzeja, do živopisnog starog grada i luke, gde se mešaju uticaji venecijanske, turske i egipatske arhitekture. Hanija je takođe odlična baza za istraživanje drugih delova Krita, kao što su Samarija klisura, Balos laguna i Elafonisi plaža.
Šta videti u Haniji?
Hanija ima mnogo znamenitosti koje vam mogu otkriti njenu bogatu prošlost i sadašnjost. Evo nekih od najpopularnijih:
Manastir Panagija Krisoskalitisa – Hanija, Krit, Grčka
Istorijski manastir Panagija Krisoskalitisa nalazi se na jugozapadnoj strani Hanije, na putu za selo Elafonisi. To je zapravo ljupko tradicionalno naselje sa nekoliko stalnih stanovnika. Beli manastir leži na vrhu litice iznad plaže Elafonisi i posvećen je Devici Mariji. Njegovo ime Chrissoskalitissa znači zlatne stepenice , a tradicija kaže da je jedna od 90 stepenica koje vode do manastira zlatna, ali da je vide samo ljudi čistog srca.
Ovaj manastir je podignut u vreme Venecije na mestu manastira Agios Nikolaos, ali njegov tačan datum još uvek nije poznat. Tokom turske okupacije Krita, bio je pust i u tom području je pronađeno samo nekoliko vikendica. U to vreme manastir je bio sklonište za pomorce koje je zahvatilo nevreme. Manastir je ponovo naseljen 1855. godine kada je monah iz Askifua obnovio zgradu i izgradio nove ćelije.
Od tada je manastir Hrisoskalitisa neprekidno naseljen. Danas je to poznato mesto hodočašća i njegove sobe su otvorene za javnost, uključujući muzej folklora koji prikazuje predmete svakodnevne upotrebe, instrumente, alate i spomenike Kritske revolucije.
Pomorski muzej – Hanija, Krit, Grčka
Pomorski muzej Krita smešten je u venecijanskoj tvrđavi Firka, smeštenoj na ulazu u staru luku u Haniji. Ova lokacija ima istorijski značaj jer je 1. decembra 1913. godine na njoj podignuta grčka zastava koja je nagovestila ujedinjenje Krita sa grčkom državom. Početna ideja iza muzeja bila je da se izgradi mesto koje bi oslikavalo grčku pomorsku tradiciju i posebno pomorsku istoriju Krita.
Zaista, takav muzej je u maju 1973. osnovao viceadmiral A. Iannopoulos, koji je služio kao admiral komandant u Haniji. Osnivanje i funkciju ovog muzeja podržali su mnogi vojni oficiri i ugledni građani Krita.
Eksponati su danas razvrstani po jedinicama. Prva izložba seže od praistorije do 6. veka pre nove ere i obuhvata modele brodova i slike koje predstavljaju pomorske bitke iz Persijskih ratova i Peloponeskog rata. Sledeća izložba ide od vizantijskog do postvizantijskog perioda. Ovaj period je bio posebno važan za grčku mornaricu jer je označio kraj veslanja i obogaćivanje grčke mornarice drugim brodovima koji su radili u tehnološki naprednijem režimu.
Pored modela brodova, ova kolekcija sadrži i slike koje prikazuju vizantijsku pomorsku moć koja odbija varvarsku pretnju. Sledi zbirka turske okupacije i grčkog rata za nezavisnost, sa posebnim osvrtom na borbu naroda Krita za ujedinjenje sa ostatkom Grčke. U narednim decenijama, tokom Balkanskih i dva svetska rata, grčka mornarica je bila opremljena savremenim, tehnološki naprednim brodovima, čije su slike i modeli predstavljeni u Pomorskom muzeju Krita. Pominje se i nedavno stanje grčke mornarice.
Osim toga, možete posetiti izložbu školjki koja prikazuje neverovatnu lepotu i raznolikost morskog života, kao i potpuno opremljenu biblioteku Muzeja. Posle mnogo posla urađenog na njegovom razvoju, Pomorski muzej Krita danas se takmiči za evropske muzeje po kvalitetu eksponata. Otvoren je svakog dana od jutra do ranog popodneva.
Tvrđava Souda u Haniji Krit
Upravo preko puta tvrđave Itzedin u Haniji, nalazi se malo, bujno zeleno ostrvo gde su Mlečani izgradili jedan od najjačih zamkova na Kritu. Tvrđava Suda pokriva celo ostrvo tako da je bilo neosvojivo. Sagrađena od strane Mlečana 1573. godine, ova tvrđava bi štitila lokalno stanovništvo od invazije neprijatelja ili gusara.
Tvrđava je posle mnogih bitaka predata Turcima 1715. godine. Ostao je pod otomanskom okupacijom do 1913. godine, kada je tamo podignuta grčka zastava i kada je Krit ujedinjen sa grčkom državom. Na ostrvu se nalazi mala crkva Svetog Nikole. Na severozapadu se nalazi još jedno ostrvo Leon . Ova tvrđava je igrala važnu ulogu u bitkama za slobodu Krita.
Istorijski manastir Guverneto u Kolimbariju, Hanija Krit
Manastir Gouverneto, ili Gospa od anđela, nalazi se na severnoj strani poluostrva Akrotiri, 19 km od Hanije i 4 km od manastira Agia Trijada Cagarolon. On se smatra jednim od najstarijih manastira na Kritu jer je osnovan 1537.
Mora da je bio i među najvećim manastirima na Kritu u prošlosti, jer je prema svedočenjima u njemu živelo oko 60 monaha u periodu pre zauzimanja Krita od Osmanlija. Tokom Drugog svetskog rata, Nemci su uspostavili stražarnicu da kontrolišu region. Poslednjih godina monasi su obnovili manastir i popravili oštećenja koja su nastala tokom vremena.
Arhitektura ovog manastira liči na zamak, sa kulama koje su ga nekada štitile od neprijatelja. Danas su sačuvane samo dve od četiri kule, ali se u dvorištu vide ostaci druge dve. Katolikon manastira je posvećen Bogorodici. Ovo je crkva u obliku krsta bez kupola i zanimljivo je da ima urezana čudovišta na ulazu u crkvu. Stil je pod uticajem renesanse i baroka.
Manastir Guverneto je osnovao Sveti Jovan Pustinjak, zbog čega mu je pored katolikona posvećena mala kapela. Takođe, njegova pećina se može videti u obližnjoj klisuri Avlaki. Unutar manastira Gouverneto nalazi se mali crkveni muzej sa dragocenim relikvijama.
Botanički park Hanija
Botanički park Hanija je jedna od najupečatljivijih atrakcija na Kritu zahvaljujući širokom spektru biljaka i životinja. Nalazi se na Kritskim belim planinama (Omalos), 20km udaljen od bučnog grada, i zauzima površinu od 20 hektara sa biljkama koje potiču iz tri potpuno različite klime.
Park je nekako oživeo ovo područje nakon velikog požara koji je izbio 2004. godine i koji je uništio sve vrste biljaka. Sada je Botanički park prepun mediteranskog drveća, vinograda i aromatičnog bilja koje očarava posetioca.
Proleće je idealno godišnje doba za posetu ovom parku jer je većina cveća i drveća procvetala i mogu se uočiti razlike svih vrsta. Postoje posebno dizajnirane staze za pešačenje širom parka i etikete u svakoj biljci ili drvetu sa opisima vrsta zajedno sa korisnim informacijama.
Šetajući među stablima trešanja, tropskim vrtom ili baštom citrusa, naići ćete na prelepo veštačko jezero u kome žive razne divlje ptice, patke, leptiri, paunovi i domaće životinje, poput magaraca ili divljih koza. Ekskurzija u park je veoma poučna i zabavna i za decu i za njihove roditelje jer uče mnogo novih informacija o flori i fauni kritske klime.
Uz bašte i maslinjake izgrađen je i kameni amfiteatar kako bi se organizovale manifestacije, poput tradicionalnih plesnih večeri i svadbi. Osim vrtova i životinja, dobar razlog da posetite Botanički park je njegov restoran koji sa velikog balkona pruža prekrasan panoramski pogled na bujnu gustu vegetaciju.
Jelovnik restorana je “a la carte” i takođe je baziran na mediteranskoj kuhinji, dok se u receptima koriste začinsko bilje, voće i semenke iz bašte. Ako želite da vratite neke kritske ukuse u svoju zemlju kada se vratite sa putovanja, možete kupiti neke lokalne proizvode (kao što su dvopek, raki i devičansko grčko ulje) u prodavnici Parka.
Arheološko nalazište Drevne Falasarne – Hanija, Krit, Grčka
Arheološko nalazište Drevne Falasarne nalazi se oko 60 km od grada Hanije , severno od popularne plaže Falasarna, na zapadnoj strani Krita. Veruje se da je grad Falasarna imao dorsko poreklo i da je izgrađen tokom 7. veka pre nove ere.
Iako su od antičkog grada ostale samo ruševine, Falasarna je nekada bilo moćno naselje tokom antike, posebno tokom helenističkog perioda. Kaže se da je Falasarna dobila ime po nimfi Falasarni. Bio je to nezavisni grad-država , sa sopstvenom valutom i političkim sistemom.
Njena lokacija je ono što je najviše doprinelo njegovom razvoju, jer je Falasarna zauzimala jedinu prirodnu luku na ovoj strani Krita. Time je grad stekao veliku trgovačku moć i politički uticaj.
Propadanje antičke Falasarne dogodilo se tokom rimskog perioda, kada je luka zatvorena 69. pre nove ere u borbe protiv pirata. Pored toga, nivo mora je porastao zbog zemljotresa 365. godine nove ere , što je dovelo do toga da luka više nije bila funkcionalna.
Arheološka iskopavanja i konzervatorski radovi na ovom području započeli su 1986. godine , otkrivajući ostatke antičkog akropolja, grobnice, ruševine zgrada, odbrambene zidine i Posejdonovog prestola , jednog od najpopularnijih nalaza, koji je verovatno bio posvećen ili bogu Posejdonu ili Astarti, božanstvu feničanskog porekla.
Drevna luka je imala jedinstvenu strukturu i njeni delovi se i danas mogu videti, uključujući i neke od kula koje su tu izgrađene u odbrambene svrhe.
Manastir Aja Trijada Cagarolon – Hanija, Krit, Grčka
Manastir Aja Trijada (Svete Trojice) Cagarolon se nalazi oko 20 km severoistočno od grada Hanije, na poluostrvu Aktorini. Ovo je impresivan manastir i zapravo je najveći od svih manastira na Kritu. Njegova arhitektura ima elemente venecijanskog i kritskog renesansnog stila. U centru se nalazi veliko dvorište i nekoliko prelepih kapela u sklopu manastira.
Prema nekim starim dokumentima, manastir Agia Trijada Cagaroli su početkom 17. veka osnovala braća Lavrentios i Jeremija Cagarolon, po kojima je i dobio ime. Ova braća su obojica bili monasi i poticali su iz mletačke pravoslavne porodice.
Manastir je procvetao u 18. veku i njegovi monasi su učestvovali u Grčkoj revoluciji i kritskoj borbi za nezavisnost krajem 19. veka, kao i svi manastiri Krita. Posebno poznat po svojoj akciji bio je iguman Gregorios Papadopetrakis, koji je odigrao važnu ulogu u Kritskim revolucijama 1866. i 1878. godine. Zbog revolucionarne akcije njegovih monaha, manastir su spalili i opljačkali Turci 1821. godine, koji su zauzeli većinu moštiju.
Godine 1855. manastir je obnovljen, a 1892. godine pretvoren je u školu Bogoslovije. Biblioteka koja se čuva do danas ima mnogo retkih knjiga i rukopisa. U dvorištu manastira nalaze se kapele Svetih Apostola i Svetog Raspeća.
Tvrđava Itzedin u Kalamiju – Hanija, Krit, Grčka
Tvrđava Itzedin je izgrađena na brdu sa pogledom na more. Nalazi se 14 km istočno od grada Hanije i veoma blizu sela Kalami. Ovu tvrđavu je 1872. godine podigao Reuf-paša, komandant Krita, kojim su u to vreme dominirali Turci. To je tipičan primer arhitekture zamka Osmanlija iz 19. veka i predstavljao je glavno odbrambeno mesto zaliva Souda.
Tvrđava je dobila ime po prvom sinu sultana Abdul Aziza i podignuta je na mestu stare kule. U godinama koje su usledile nakon oslobođenja Krita od Osmanlija, tvrđava je služila i kao zatvor političkih protivnika, zatvorenika osuđenih na smrt ili zatvorenika običajnog prava.
U stvari, u zamku Itzedin je grčki premijer Elefterios Venizelos bio zatvoren 1905. na 15 godina nakon osude za uvredu. Ovo je takođe mesto gde je diktator Teodoros Pagkalos stavljen u zatvor na dve godine nakon svrgavanja sa političke vlasti.
Tokom Drugog svetskog rata i prvih godina Grčkog građanskog rata, zatvor nije radio, ali je ponovo otvoren 1948. godine kada su tamo prebačeni politički zatvorenici sa ostrva Gavdos (južno od Krita). U Itzedin su slati i politički zatvorenici do pada grčke vojne hunte (1974).
Pored toga, u ovom zatvoru su izvršavane smrtne kazne. U stvari, poslednja smrtna presuda u Grčkoj izvršena je u tvrđavi Itzedin 1972. godine. Nakon zatvaranja zatvora, zamak ostaje napušten. Danas postoje napori lokalnih vlasti da se tvrđava obnovi. Leti se u dvorištu zatvora izvodi nekoliko muzičkih koncerata.
Ruševine antičke Kidonije – Hanija, Krit, Grčka
Ruševine antičke Kidonije nalaze se u Starom gradu Hanije , isprepletenom sa modernim delom grada. Većina njih se nalazi na području stare luke, na brdu Kasteli.
Veruje se da je drevna Kidonija bila treći najmoćniji grad na Kritu tokom antike. Njegova lokacija u blizini luke doprinela je njegovom razvoju, čineći drevnu Kidoniju komercijalnim centrom koji je cvetao tokom minojske ere . Grad je nekada imao svoje novčiće, koji su prikazivali kralja Kidonasa za koga se kaže da je osnovao grad, barem prema mitološkim izvorima.
Autonomni grad
Drevna Kidonija je ostala autonomni grad-država sve do post-rimskog perioda i veruje se da je pretrpela veliku štetu usled zemljotresa 365. godine. Izgubila je nezavisnost tokom perioda arapske okupacije i povratila je za vek kasnije.
Iako gradnja novijih građevina na vrhu antičkih ruševina nije prestajala kako su vekovi prolazili, arheološka iskopavanja su otkrila različite antičke nalaze, uglavnom na području venecijanske luke.
Nalazi ne uključuju samo ruševine iz minojskog naselja već i predmete koji datiraju u period neolita . Murali, keramika, mozaici i ploče sa linearnim B pismom su pronađene između ostalih predmeta, od kojih su mnogi trenutno izloženi u Arheološkom muzeju u Haniji .
Veliki deo grada nije moguće obnoviti jer se nalazi ispod modernog dela Hanije, iako nalazi ukazuju na postojanje ogromne nekropole sa raznim vrstama grobnica.