Aleksandar Makedonski, poznatiji kao Aleksandar Veliki, bio je treći kralj Makedonije i jedan od najvećih vojskovođa u istoriji. Njegov vojni gen i neiscrpna ambicija omogućili su mu da u kratkom životu stvori carstvo koje se prostiralo od Grčke i Egipta do granica Indije. Upravo zato ga mnogi smatraju najpoznatijom ličnošću antičke Grčke i simbolom nepobedivog vojnog vođe.

Aleksandar Veliki – Prve godine i obrazovanje

Aleksandar je rođen 356. godine p. n. e. u Peli, tadašnjoj prestonici Makedonije. Njegov otac bio je Filip II Makedonski, sjajan vojskovođa i državnik koji je ujedinio grčke polise pod makedonskom dominacijom, dok je majka Olimpijada, ćerka epirskog kralja, bila poznata po svojoj pobožnosti i snažnom karakteru.

Još kao dečak, Aleksandar je pokazivao izuzetnu hrabrost i inteligenciju. Sa samo 10 godina uspeo je da ukroti divljeg konja Bucefala, koji će postati njegov verni pratilac u gotovo svim bitkama.

Sa 13 godina, dobio je učitelja – Aristotela, jednog od najvećih filozofa antičkog sveta. Od njega je naučio biologiju, logiku, filozofiju, umetnost, ali i politiku i retoriku. Aristotel ga je posebno nadahnuo Homero­vom Ilijadom, pa je Aleksandar od tada video Ahila kao svog uzora.

Aleksandar Veliki – Dolazak na presto

Nakon ubistva njegovog oca Filipa II 336. godine p. n. e., Aleksandar je sa samo 20 godina postao kralj. Odmah je morao da se suoči sa pobunama grčkih gradova i neprijateljskim plemenima. Brzo je ugušio pobune u Tebi, Atini i Tesaliji, učvrstivši vlast nad celom Grčkom. U Korintu je proglašen za vođu Helenističke lige, preuzevši očev plan – pohod na Persijsko carstvo.

Aleksandar Veliki – Osvajanja i vojni pohod

U proleće 334. godine p. n. e. Aleksandar je prešao u Malu Aziju sa vojskom od oko 35.000 ljudi. Njegov pohod bio je niz impresivnih pobeda:

• Bitka na Graniku (334. p. n. e.) – pobeda nad persijskim satrapima, oslobađanje Male Azije.
• Bitka kod Isa (333. p. n. e.) – poraz persijskog kralja Darija III; Aleksandar se proglasio „gospodarem Azije“.
• Egipat (332. p. n. e.) – dočekan kao oslobodilac, proglašen faraonom i osnovao je Aleksandriju, grad koji će postati jedan od najvažnijih centara antičkog sveta.
• Bitka kod Gaugamele (331. p. n. e.) – odlučujuća pobeda nad Darijem III, nakon koje je Aleksandar osvojio Vavilon, Suzu i Persepolj.

Njegova osvajanja nastavila su se ka istoku – do savremenog Avganistana, Pakistana i Indije. U Indiji se suočio sa žestokim otporom, ali je uprkos pobedama njegova vojska odbila da ide dalje, iscrpljena dugim ratovima.

Aleksandar Veliki – Politika i vizija

Aleksandar nije bio samo vojskovođa, već i vizionar. Želeo je da stvori jedinstveno carstvo Istoka i Zapada, ujedinivši narode kroz mešovite brakove, zajedničke običaje i novu administraciju. Oženio se persijskom princezom Roksanom, a svoje generale ohrabrivao da prihvate istočnjačke običaje, što je izazvalo nezadovoljstvo među Makedoncima.

Osnovao je više od 70 gradova, najpoznatijih pod imenom Aleksandrija, koji su vekovima ostali centri grčke kulture, trgovine i nauke.

Smrt i nasleđe

Aleksandar Veliki je umro u Vavilonu 323. godine p. n. e., u 33. godini života. Uzrok smrti i danas je misterija – moguće trovanje, malarija, tifus ili komplikacije od prethodnih rana. Njegova smrt je izazvala haos: carstvo, koje je obuhvatalo tri kontinenta, ubrzo je podeljeno među njegovim generalima (diadohima).

Njegova žena Roksana rodila je sina, Aleksandra IV, ali je on ubijen pre nego što je mogao da preuzme vlast.

Značaj i nasleđe

Iako je živeo kratko, Aleksandar je zauvek promenio svet:

• proširio je grčku kulturu, jezik i običaje na Bliski Istok i Aziju, stvarajući osnovu za helenističku civilizaciju,
• osnovao je gradove koji su vekovima bili centri trgovine i nauke,
• ujedinio je Istok i Zapad u jedinstvenom carstvu, ostavljajući model imperije koji su kasnije sledili Rimljani.

Aleksandar Veliki ostao je simbol vojne genijalnosti, ambicije i vizije, a njegova priča i danas inspiriše vojskovođe, političare i istoričare širom sveta.